Bitkilər üçün, xüsusilə qida hasil edən yarpaqlar üçün günəş işığı çox vacibdir. Payızın gəlməsi ilə havalar soyumağa, gündüzlər qısalmağa başlayır və Yer kürəsinə gələn günəş işığı azalır. Bu azalma bitkilərdə bəzi dəyişikliklərə səbəb olur və yarpaqlarda yaşlanma proqramı adlanan yarpaq tökülməsi başlayır. Bir çox insanın əhəmiyyət vermədiyi, hətta qəflət gözü ilə baxdığı bu hadisə əslində heyranedici və möcüzəvidir.
Yarpaq tökülməsi ağaclar üçün əhəmiyyət daşıyır
Soyuq havalarda torpaqdakı su getdikcə qatılaşır və ağacın kökləri suyu sora bilmir. Lakin yarpaqların tərləməsi, havanın soyumasına baxmayaraq, davam edir. Suyun azaldığı dövrdə daima tərləyən yarpaqlar bitki üçün artıqlıq təşkil edirlər. Onsuz da yarpaqların hüceyrələri soyuq qış günlərində donmaya məruz qalıb parçalanacaq. Ona görə, ağaclar qış gəlməzdən əvvəl yarpaqlarını tökürlər, beləliklə, onsuz da məhdud olan su ehtiyatlarını əbəs yerə sərf etmirlər.
Ağaclar yarpaqlarını tökməzdən əvvəl yarpaqdakı bütün qida maddələrini sormağa başlayırlar. Məqsəd kalium, fosfat, azot kimi maddələrin düşən yarpaqlarla birlikdə məhv olmasının qarşısını almaqdır. Bu maddələr ağac qabığının təbəqələrinin və gövdənin ortasından keçən özəyə göndərilir və burada toplanır. Qida maddələrinin özəkdə toplanması ağacın bu maddələri asanlıqla sormasına kömək edir.
Ağaclarının yarpaqlarını tökməsinin başqa səbəbi ağaclarda heyvanlardakı kimi ifrazat sisteminə bənzər ifrazat sisteminin olmasıdır. Bildiyimiz kimi, hər orqanizm maddələr mübadiləsi nəticəsində tullantı maddələr hasil edir. Bu tullantı maddələr toplandıqda zəhərli olduğuna görə orqanizmdən xaric edilməlidir. Bitkilərdə insanlarda və ya heyvanlardakı kimi ifrazat sistemi yoxdur. Ona görə, maddələr mübadiləsinin tullantıları yarpaq hüceyrələrində vakuol adlanan orqanoidlərdə kristal formada toplanır. Yarpaqların hər payız tökülməsi ilə bitkilər bu tullantı maddələrindən xilas olurlar. (Orkhan South)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder